Göreme yüksekten uçuyor.
“İki yıl önceydi. Ülkemize özel jetleriyle gelmişlerdi. Göreme’yi bizim balonlarla uçarak gezdiler. Sizce bu balonlara daha başka kimler binmiş olabilir?”
Amerika’nın jet sosyetesinden, İsveçli senaryo yazarlarına, Japon “Bunraku” tiyatrosu ekibinden, futbolculara kadar birçok ünlüyü Göreme semalarında uçuran sıcak hava balonları bölgeye nasıl gelmiş dersiniz.1991 den bu yana Göreme’nin çehresini değiştiren balonların hikâyesini sizin için araştırdık.
Nevşehir’e bağlı Göreme ilçesi 20 yıl önce tanıştığı Sıcak hava Balon Turları sayesinde Amerika, Avrupa ve Japonya gibi bir çok ülkeden turist ağırlıyor. Bölgede 50’nin üzerine balonla yerli ve yabancı turistlere hizmet veriliyor.
Sıcak hava balon turlarını yörede ilk gerçekleştirenlerse İngiliz Kaily Kidner ve İsveçli Lars Eric More adında iki arkadaş. Bir Alman seyehat ajansının deneme amaçlı getirdikleri bu iki pilot, talebin artması sonucu kendi açtıkları firmayla 1991’den bu yana balon uçuşu yapıyor..
Yalnızca Almanlar içindi.
Göremede de tesisleri bulunan bir Alman firması 1991 yıllarında yalnızca kendi ülke vatandaşları için hizmet vermektedir. Tesis açtığı bölgede, yörenin özelliklerinden yaralanarak yeni ve farklı organizasyonlar yapmaktadırlar. Bu amaçla 1991 yılında daha önce başka ülkelerde uyguladıkları sıcak hava balon seyehatleri düzenlemeye başlarlar. Fransa’dan getirtilen iki pilot 6 kişilik balon turlarına başlar. Kaily Kidner ve Lars Eric More Fransa’da uzun süredir pilotluk yapmaktadırlar ve uçuşların ardından Göreme’den ayrılmayı düşünürler. Fakat ilerleyen zamanlarda uçuşlara talep öyle artar ki Kidner ve More Göreme’de kalmaya karar vereceklerdir.
Sapanca’da olmadı.
Nevşehir’in beldeleri arasında balonla uçuş için iyi bir nokta Göreme. Aslında uçuşun başladığı yerde bitmiyor yolculuk Göreme’de sepete binip Ürgüp’te inebiliyorsunuz. Uçhisar, Ortahisar, Ürgüp gibi Kapadokya bölgesine ait birçok mekânı havadan görebiliyorsunuz. Anlattıklarımızın dışında uçuşların yapılmasının en önemli sebebi ise rüzgârın çok müsait olması. Mesela konu hakkında bilgisine başvurduğumuz firma Sapanca bölgesinde uçuş yaptıklarını fakat verimli olmadığı belirtti. Nedeni ise olumsuz hava koşulları. Sürekli değişkenlik gösteren hava koşullarında bunu yapmak mümkün değil.
Nedir bu balonlar? Nasıl uçar?
Oldukça basit bir mantık üzerine kurulu sistem. “Isınan hava yükselir,soğuyan hava alçalır” prensibine dayanıyor.Balonlar ise; dikey dilimler halinde kesilmiş özel kumaşların yine özel dikişlerle ve yapıştırıcılarla birleştirilmesiyle yapılıyor.Balonun içine pervane yardımı ile hava dolduruluyor.Bu sırada da ısıtılmaya devam ediliyor..Isınan hava da balonu yükseltiyor.Balonun hacmine göre takılan sepeti içindeki yolcularla beraber yüzlerce metre yukarıya taşıyabiliyor.Alçalmak istendiğinde ise ateşleme yapılmıyor.Balonda soğuyan hava da alçalmayı kolaylaştırıyor.Sepetin içinde yön sağlayıcı hiçbir ekipman yada parça yok.Yönü belirleyen “rüzgar” oluyor.
Yön donanımı yok. Nasıl yer değiştiriyor?
Bu soruyu sormadan uzmanı cevaplamaya başladı zaten. Ne zaman ateşleme yapılacağını yalnızca pilot belirliyor. Sizler sepetin içinde konforlu biçimde etrafı seyrederken, pilot rüzgar yönünü ve şiddetini yer ekibi ile beraber takip edip ayarlamaları yapıyor. Tecrübeli olmak hayati önem arz ediyor. Rüzgârı kullanarak ve balon içindeki hava ısıtarak hava katmanları arasında geziniyor. Değişik yönlerdeki hava katmanlarına giren balon böylece yer değiştiriyor. Yolcularda yön verildiği hissine kapılıyor. İyi bir pilot bu geçişleri çok iyi ayarlıyor ve sarsıntı hissetmiyorsunuz.
Sivil havacılıkta mevzuatlar ve ilkler.
-Sıcak hava balon turlarını ülkemizde ilk uygulayan Alman firması dolayısı ile mevzuatı ve teknik donanımın ithalatını da ilk getirenler. Balonları Türkiye’ye getirdikten sonra sivil havacılıkta mevzuat değişikliklerinin yapılanmasını sağlamışlar. Pilot lisanları, balonun ithalatındaki gerekli standartların oluşumunda büyük katkıları olmuş.
-Yer ekibi 10 kişilik balon başına en az 3 kişi olmak zorunda. Destek amaçlı bu sayı artabiliyor.
-Pilot ve yer ekibi arasında telsiz bağlantısı bulunuyor. Ekip aşağıdan balonu sürekli takip ediyor ve pilottan alınan talimatlara göre iniş programlanıyor.
-Balonların ömürleri yaklaşık 1000 saat buda 3 yıl gibi bir süre demek.
-Pilotlar balonun yıpranan dilimlerini değiştirmek için lisanlı oluyor. Onarımlar için balonu yapan firmanın eğitimini alıyor.
-Sepetler 400 kg ağırlığında ve gerekli esnekliğe sahip özel alaşımlardan üretilmiş.
-Balonların üst kısmında acil durumlar için bir paraşütü bulunuyor.(Dilimlerin birleştiği üst noktada)
-Uçuş süresi ve yolcu sayısı havanın sıcaklığına göre değişebiliyor. Soğuk havalarda daha az yakıt ile daha fazla yolcu taşınabiliyor.
-Yaz aylarında öğlen uçuşları kesinlikle yapılmıyor.
-Ulusal ve uluslar arası meteorolojik veriler önceden alınıp uçuşlar programa alınıyor.
–Tüm donanımlarla beraber bir balonun fiyatı 100.000 euro.
-Bölgede kış uçuşları bundan 5 yıl önce başlamış. Uçuş talebi de ikiye katlanmış.
Uçuşlarda yaşanan ilginç olaylar.
-Yer ekibinin defalarca kontrol ettikleri havanın birden bozmasıyla işler değişebiliyor. Uçuş iptal edilebiliyor. Yada 1 saatlik uçuş rüzgar şiddetinin artmasıyla 2 saati buluyor.Pilotun tecrübesiyle atlatılabilecek durumlar bunlar.Fakat birde inmek için boş bir arazi gerekiyor.Peki nerede bu araziler.İşte can alıcı nokta bu.Bazen inişler ekilip biçilen bir tarlanın ortasına yapılmak zorunda kalınıyor.Çiftçi karpuz tarlasını ortasında koca bir balon 30 kişilik araçlı bir grupla karşılaşabiliyor.Bu tip olaylar için tazminat ödeniyor.
-Uçuş yapan bir yolcunun anlatması göre ihtiyaç molasını kaçıran küçük bir yolcu için iniş yapıp tekrar havalanan pilotlarda olmuş.
-Avrupalı bir yolcu ise 100. yaş gününü bu balonlarda kutlamış.
-Sırf sıcak hava balonu uçuşu için özel jetleri ile gelen yabancı turistler olmuş.Ne dersiniz Göreme’yi görmek için jetleri nereye park ettiler..
-Uçuşu sürekli ertelenen yabancı yolcu seneye tekrar gelmek üzere ve ağlayarak Göreme’den ayrılmış.
Ne kadar güvenli?
Sıcak Hava balonları için yapılmış istatiksel veri bulunmuyor. Fakat Göreme2de bu hizmeti sunan şirketlerde kaza oranı çok düşük. konu hakkında bilgi aldığım firmada ilk ölümle sonuçlanan kaza geçtiğimiz mayıs ayında gerçekleşmiş. Kaza anında yanında bulunan destek amaçlı bastonun verdiği hasar ölümcül yara açmış yolcuda.Üzücü kazada diğer yolcular kırıklarla kurtulmuşlar.Fakat 200metrelik bir düşüşten bahsedersek bu yaralanmalarla kurtulmanın mucize olduğu hatıra gelmeli.60 metreden sonra nereye düşerseniz düşün beton etkisi yapıyor.Önemli bir not iletelim:Uçuşa katılan tüm yolcular otomatik olarak sigortalanıyor.
Daha çok yabancı turist tercih ediyor.
Yabancı turistin bunu tecih etmesi aslında doğal bir süreç gibi. Çünkü paket turla gelen turist uçuşuda daha az maliyetle yapabiliyor. Yerli turistler çok tercih etmiyo densede dünyada da olduğu gibi magazin ünlülerinden birçoğu uçuş yapmış.Adlarını söylemeden rezevasyon yapıyorlar diyor firma yetkilisi o yüzden hiç açıklama yapmıyoruz.Tekrar gelenler de var.
İstanbul/N.Esen Gök
Zifirhane's Blog 